Kufstein: Tiroller’in yalnız kenti

Bir zamanlar Cermanya ile Roma arasındaki kavşak noktası olan Kufstein, bugün Alpler’in küçük ve yalnız bir kenti olsa da, kalenin taçlandırdığı eski kent sokakları geçmişin ihtişamını hala gözler önüne seriyor.

Zengin tarihi boyunca pek çok kez el değiştirmiştir Kufstein. Bazen bir prensesin çeyizi ile karşı krallığa geçmiş, kimi zaman savaşlarla fethedilmiştir. Zaman zaman da Tirollü kahramanların önderliğinde özgürlük mücadelesi vermiştir.

Alpler’in Kaiser Sıradağları ile kuşatılmış bu biblo kentin kale eteklerindeki eski mahallesini (Altstadt) keşfederken kendimizi geçmişe ışınlanmış hissederiz. Daracık sokakların labirentinde lokal lezzetler sunan lokantaların yanı sıra, bölgeye özgü geleneksel kıyafetler (tracht) ve el işleri satan dükkanların cazibesi, bizi defalarca bu mahalleye sürükler.

Kavşakta olmak hem zenginlik hem felaket getirmiş kente. Bu stratejik konumu nedeniyle fazla özgürlük yaşayamamış, hep saldırıya uğramış. Yine de özgürlük mücadelesinden hiç vazgeçmemiş ve her dönem kahramanlık savaşları ile beslenen bir tarihi olmuş.

Almanca’da ‘stein’ taş, kaya, tepe anlamına gelir. Ortaçağ Avrupa’sında nehirler boyunca her büyük kayanın üstüne kaleler kurulmuştur. O zamanın dere beyleri (rahip-prensler) tarafından nehir ticaretini kontrol etmek ve rant sağlamak amacıyla inşa ettirilen, bir yandan da kargo gemilerinin güvenliğini sağlayan bu kalelerin isimleri -stein ile biterdi. Bu kargo gemilerinin ödediği geçiş vergileri o kadar yüksektir ki, ticaretin yanı sıra bu vergiler de kalelere çok para kazandırırdı. Zamanla bu kalelerin etrafında şehirler gelişti. Bunlardan biri de Kufstein oldu.

Biraz da Tarih: Kufstein adı nereden gelir?

13 yüzyıl belgelerinde Caufstein olarak geçer bu ad. Zamanla ‘kuf’a dönüşen ‘cauf, Tirol dilinde ‘küfe’ anlamına gelir. Salzburg’dan kargo gemileri ile gelen tuz, gümrük ücreti belirlendikten sonra burada küfelenir ve Avrupa’nın farklı bölgelerine gönderilirmiş. İtalya ile Almanya arasında ticaret yollarında tam bir kavşak oluşturan Kufstein’a Augsburg’dan tekstil, Münih’ten bira, İtalya’dan şarap, Nürnberg’den yeni icatlar gelir burada el değiştirirmiş. Elbette her ticari faaliyetle birlikte komisyonlar ödendikçe şehir zenginleşirmiş. Kufstein sadece komisyondan para kazanmaz, kereste, kireçtaşı, gümüş ve bakır satarmış. Komşu şehri Schwazt’dan çıkan gümüş ile, diğer komşu şehir Hall’de Avrupa’nın ilk parası basılmış. Adı ‘taller’ olan bu para, bugünkü dolar’ın isim babası olmuş. 

Kufstein Kalesi

İnn nehri kenarında, 507 metre yüksekliğindeki bir kayanın üzerine kurulan Kufstein Kalesi, küçük kentin hemen her noktasından görülebiliyor. 13. yüzyılda Bavyera kralları tarafından yapılmış. Ancak surların içindeki silindir kulesi, 1504 yılında Habsburg Kralı ve Kutsal Roma Germen İmparatoru Büyük Maximilian tarafından inşa ettirilmiş. Bavyera Krallığı ve Habsburglar arasında kent o kadar çok el değiştiriyor ki, bu savaşları akılda tutmak çok zor. Ama hisar bu anlamda bir tarih kitabı gibi, duvarlarında top mermisi izleri ya da dış cephesindeki freskler bize kent tarihini anlatıyor.

Kale bugün askeri müze ve içinde silah koleksiyonları sergileniyor. Bir bölümü geçmişte hapishane olarak kullanılmış, burayı da gezebiliyoruz. Siyasi tutukluların listesine bakıyorum, çoğu Macar yazar, şair ya da öğretmenler. Yani ayrılıkçı entelektüeller.

Kalede yazları konserler, operalar ve müzikaller yer alıyor. Kufstein’ın en önemli yaz etkiliğinin biletleri çok önceden tükenir. Johann Strauss’un Yarasa Opereti, Damdaki Kemancı Müzikali son yıllarda izlediklerimiz. Geçen yıl Evita Müzikali’yle (pandemiden dolayı ertelenmişti) iki yılın ardından yeniden kalenin şenlendiğini görmek çok güzeldi.

Geçmişte savaşların sahnelendiği mekanlarda bugün kültürel etkinlikler sergileniyor. Keşke tüm savaş arenaları bu bilinçle kullanılabilse. Bu yaz (2023 Ağustos) sahnelenecek Webber’in ‘Jesus Christ Superstar Müzikali’ni heyecanla bekliyoruz.